Sektory

Sektor lotniczy i kosmiczny

Pomoc dla inwestorów:
Departament Wsparcia Inwestycji
e-mail: invest@paih.gov.pl


Sektor w liczbach

  • Wartość sprzedaży: 1,25 mld EUR (2020).
  • Udział w produkcji przemysłowej: 0,5% (2020).
  • Liczba zatrudnionych: 17,9 tys. osób w produkcji lotniczej oraz 98,4 tys. w produkcji maszyn i urządzeń (dane GUS za 2020).
  • Liczba firm w sektorze: 29 firm (produkcja samolotów i pojazdów kosmicznych, firmy zatrudniające więcej niż 49 pracowników).
  • Średnia pensja w sektorze: 6 257,88 PLN (średnia krajowa w sektorze przemysłowym w 2020 r.: 5 404,07 PLN).
  • Wartość eksportu: 0,8 mld EUR (w 2020).
  • Stan zobowiązań z tytułu BIZ: 1,49 mld EUR (NBP, 2020).

Mocne strony polskiego przemysłu lotniczego i kosmicznego

  • Ponad stuletnia historia sektora w Polsce.
  • Doskonale rozwinięta sieć poddostawców i kooperantów.
  • Uznana w świecie jakość oferowanych produktów.
  • Wysoka jakość zasobów ludzkich.
  • Konkurencyjne koszty produkcji i pracy.
  • Stały rozwój działalności edukacyjnej i szkoleniowej.
  • Rosnąca tendencja do prowadzenia przez firmy prac badawczo-rozwojowych.
  • Istnienie klastrów lotniczych (Podkarpacie, Śląsk).
  • Utworzenie w 2014 r. Polskiej Agencji Kosmicznej.

Ponad stuletnia historia sektora w Polsce

Polska może pochwalić się 100-letnią historią lotnictwa i ponad 80-letnią tradycją przemysłu lotniczego. Silne środowiska naukowe, akademickie i inżynierskie odegrały kluczową rolę w rozwoju tego sektora. Po okresie transformacji jego rozwój był możliwy dzięki rozszerzeniu międzynarodowej współpracy i bezpośrednim inwestycjom zagranicznym. Obecnie polski przemysł lotniczy ma bogatą ofertę eksportową zaawansowanych produktów lotniczych. Niemal w każdym samolocie pasażerskim na świecie jest przynajmniej jeden komponent, która został wyprodukowany w naszym kraju.

Doskonale rozwinięta sieć poddostawców i kooperantów

Dominującą rolę w polskim sektorze lotniczym odgrywają największe światowe przedsiębiorstwa z branży. W ciągu ostatnich kilkunastu lat, pięciu największych producentów silników lotniczych ulokowało w Polsce swoje zakłady produkcyjne produkujące silniki lub ich komponenty. Większość z nich znajduje się w Polsce południowo-wschodniej i należy do tzw. Doliny Lotniczej. W Świdniku i Mielcu w sprywatyzowanych i zmodernizowanych zakładach, mających wieloletnią tradycję, śmigłowce produkują międzynarodowi potentaci Sikorsky i AugustaWestland. Zakład w Mielcu jest jednocześnie największym zakładem produkcyjnym grupy Lockheed Martin poza USA. Polska jest również trzecim największym ośrodkiem produkcyjnym UTC Aerospace Systems na świecie.

Jednak przemysł lotniczy w Polsce nie skupia się wyłącznie na produkcji. Wiele firm ulokowało tu również swoje centra badawczo-rozwojowe. Jednym z przykładów może być Engineering Design Center firmy GE Aircraft Engines, które zatrudnia ponad 1 800 wysoko wykwalifikowanych inżynierów.

Najnowsze dwie duże inwestycje sektora lotniczego to centra MRO konsorcjów firmy Lufhansa Technik z firmą MTU Aeroengines (EME Aero) i GE Aviation (Xeos). Te centra serwisowe silników lotniczych to kolejna odnoga branży lotniczej w Polsce, co świadczy o jakości wysoko wykwalifikowanej kadry technicznej docenianej przez światowych potentatów tej branży.

Łącznie w Polsce ulokowało się ponad 200 firm z sektora lotniczego oraz branży kosmicznej o rocznej wartości sprzedaży sięgającej 8,5 mld PLN i tworzących ponad 18 tys. miejsc pracy.

W większości są to małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP) i firmy z udziałem kapitału zagranicznego oraz nieliczne już przedsiębiorstwa z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa. Około 80% zakładów zlokalizowanych jest w południowo-wschodniej części naszego kraju w jednym z trzech istniejących klastrów.

Wybrane firmy branży lotniczej:

Nazwa Firmy

Miejscowość

Zatrudnienie

Pratt & Wittney Rzeszów

Rzeszów

4050

WSK „PZL - Świdnik” / Augusta Westland

Świdnik

2900

GE EDC Poland

Warsaw

1800

PZL Mielec, Sikorsky a Lockheed Martin Company

Mielec

1700

Thoni Alutec

Stalowa Wola

1500

Pratt & Whitney Kalisz

Kalisz

1400

HS Wrocław

Wrocław

900

PZL „Warszawa Okęcie”, Airbus Defence and Space Company

Warsaw

850

HS Wrocław

Wrocław

500

Safran Transmission Systems Poland

Sędziszów Małopolski

700

MTU Aero Engines Polska

Rzeszów

700

PZL „Warszawa Okęcie”, Airbus Defence and Space Company

Warsaw

680

WSK PZL Kalisz

Kalisz

600

Avio Aero

Bielsko-Biała

400

UTC Areospace Systems (Goodrich)

Krosno

400

MB Aerospace

Rzeszów

300

Hamilton Sundstrand Polan

Rzeszów

250

Gardner Aerospace

Mielec

200

Paradigm Precision

Wrocław

200




Uznana w świecie jakość oferowanych produktów

Działające zakłady specjalizują się w produkcji samolotów (rolnicze, szkoleniowe, treningowe, dyspozycyjne), helikopterów, szybowców oraz podzespołów (aluminium, kompozyty, GRFP) i akcesoriów. Wartość eksportu produkcji lotniczej osiągnęła 0,8 mld EUR w 2020 r. Główne rynki eksportowe to : USA, Ukraina, Rosja, Włochy, Islandia, Arabia Saudyjska, Kanada, Francja.

Polskie hity eksportowe

  • M18 Dromader to samolot rolniczy, wykorzystywany w głównej mierze do gaszenia pożarów. Wywodzi się on z amerykańskiego samolotu S-2R, lecz został on względem pierwowzoru gruntownie przebudowany. Dromader zabiera na swój pokład aż do 1850 kg wody (lub chemikaliów), które może sprawnie rozpylać nad polami lub terenami pożarów.
  • "Sokół" to średniej wagi śmigłowiec wielozadaniowy, który produkowany jest seryjnie już od ponad 25 lat w zakładach PZL Świdnik. Ponad 150 maszyn tego typu wykorzystywanych jest w 12 różnych krajach przez użytkowników zarówno cywilnych, jak i wojskowych. Powstało kilkanaście wersji "Sokoła" - m.in. wersje bojowe, do walki elektronicznej, poszukiwawcze, transportowe, policyjne, do zwalczania łodzi podwodnych i wiele innych. "Sokół" produkowany jest do dziś i wciąż jeszcze słyszy się o zainteresowaniu tą maszyną.
  • Black Hawk to chyba najlepiej rozpoznawalny śmigłowiec. Jest to wielozadaniowy helikopter wykorzystywany w kilkudziesięciu armiach całego świata już od ponad 40 lat. Konstrukcja Black Hawka przeszła wiele usprawnień i modyfikacji i podlega tym udoskonaleniom do dzisiaj. Jednym z przejawów takiego udoskonalenia jest stworzenie wersji S-70i - rozwojowej wersji Black Hawka produkowanej w naszym kraju.

Wysoka jakość zasobów ludzkich

Rozwój sektora lotniczego nie byłby możliwy bez wykwalifikowanych pracowników - co roku polskie uczelnie techniczne opuszcza ponad 40 tys. inżynierów (w tym 3 250 absolwentów automatyki i robotyki, 6 000 absolwentów mechaniki i konstrukcji maszyn oraz 530 absolwentów kierunków lotniczych). Doskonale rozwinięty system szkolnictwa uniwersyteckiego, a także zawodowego oraz bogate tradycje to czynniki wpływające na jakość kadr sektora lotniczego. Ponadto, dzięki inicjatywom, takim jak AREOnet (www.areonet.pl), doprowadzono do zacieśnienia współpracy pomiędzy przemysłem, samorządami oraz władzami szkół i uczelni w celu jeszcze lepszego przygotowywania kadr m.in. poprzez opracowanie programu szkoleń oraz dopasowanie profilu szkół do potrzeb rynku pracy.

Wybrane uniwersytety i ośrodki badawcze związane z sektorem lotniczym

  • Politechnika Warszawska
  • Politechnika Rzeszowska
  • Instytut Lotnictwa
  • Śląskie Centrum Naukowo-Technologiczne Przemysłu Lotniczego
  • Wojskowa Akademia Techniczna
  • Politechnika Wrocławska
  • Politechnika Lubelska
  • Politechnika Łódzka
  • Politechnika Śląska

Konkurencyjne koszty produkcji i pracy

Potencjał wytwórczy przedsiębiorstw tkwi przede wszystkim w oferowanej jakości wyrobów (dzięki znajomości obróbki materiałów, odlewnictwa, mechaniki i elektroniki) i konkurencyjnych kosztach pracy. Istniejąca w Polsce sieć firm produkcyjnych i usługowych wspieranych przez centra B+R stanowi o potencjale do kooperacji oraz możliwościach zlecania zamówień na produkcję części zamiennych i wyrobów gotowych dla sektora lotniczego.

Rosnąca skłonność firm do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych

Sektor lotniczy jest jednym najbardziej dotkniętych sektorów na rzecz pandemii COVID-19. Do powrotu do dobrej kondycji mogą przyczynić się Fundusze Europejskie, na które może liczyć branża lotnicza. W ramach programu Fundusze Europejskie na rzecz Infrastruktury, Klimatu i Środowiska (FEnIKS) planowane jest finansowanie inwestycji w portach lotniczych Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T). Z uwagi na dostępność środków z programu FEnIKS zwiększone zostanie bezpieczeństwo i ochrona ruchu lotniczego jak i dostępność do lotnisk poprzez realizację projektów drogowych i kolejowych. Przedsiębiorcy z branży lotniczej wpisujący się w krajowe i regionalne smart specjalizacje będą mogli uzyskać wsparcie na projekty z zakresu innowacji, B+R, czy podnoszące konkurencyjność. Nowa Umowa Partnerstwa podobnie jak w poprzednich latach zakłada transfer 60% funduszy z polityki spójności w ramach programów realizowanych na poziomie krajowym. Perspektywa 2021-2027 to planowany budżet w wysokości 25 mld EUR.

Z inicjatywy firm sektora lotniczego Narodowe Centrum Badań i rozwoju uruchomiło dedykowany sektorowy program wsparcia INNOLOT - innowacyjne lotnictwo. Budżet programu w wysokości 400 mln PLN pozwala firmom uzyskać współfinansowanie badań, prac rozwojowych oraz transferu wiedzy do przemysłu lotniczego.

Zaawansowany poziom procesów stosowanych w polskim sektorze lotniczym dobrze ilustruje udział w licznych międzynarodowych projektach, takich jak rozwój innowacyjnych silników w tym PurePower PW1000G (GTF), GEnx, LEAP.

W przyszłości polski udział w tego typu projektach z pewnością wzrośnie również dzięki dostępnym dotacjom.

Klastry lotnicze i kosmiczne

  • Dolina Lotnicza - Zlokalizowana jest w południowo-wschodniej Polsce, znanej z rozwiniętego przemysłu lotniczego oraz ośrodków szkolenia pilotów. Region cechuje największa w Polsce koncentracja firm przemysłu lotniczego, ośrodków naukowo-badawczych oraz rozwinięte zaplecze edukacyjne i szkoleniowe. Obecnie, w skład Stowarzyszenia wchodzi 158 podmiotów z regionu.
  • Klaster śląski - Historia współdziałania przedsiębiorstw z branży lotniczej na Śląsku sięga lat 80. ubiegłego stulecia. Lider Śląskiego Klastra Lotniczego - Federacja Firm Lotniczych - powstała w sposób naturalny, jako efekt rzeczywistej i konkretnej współpracy 15 firm prywatnych, które w wyniku transformacji ustrojowej zostały założone w regionie Bielska-Białej. Obecnie do klastra należy kilkadziesiąt podmiotów, w tym uczelnie wyższe i instytucje otoczenia biznesu.
  • Wielkopolski Klaster Lotniczy - Skupia sześć firm produkujących podzespoły dla przemysłu lotniczego: Pratt & Whitney Kalisz, Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL Kalisz", Vac Aero Kalisz, Meyer Tool Poland, Hamilton Sundstrand Kalisz oraz Teknequip Kalisz. Firmy te zatrudniają w sumie blisko 2500 osób.
  • Dolnośląski Klaster Lotniczy - Został utworzony pod patronatem Ministra Gospodarki w 2014 r. w związku z rosnącą rolą sektora lotniczego w Polsce południowo-zachodniej skupiając w swoich szeregach firmy i instytucje chcące współpracować na rzecz rozwoju branży lotniczej w regionie.
  • Klaster Lubelski
  • Narodowe Centrum Kosmosu i Inżynierii Satelitarnej

Dalsze perspektywy rozwoju

Polskie firmy z sektora lotniczego przeszły ogromną transformację w ostatnich latach. Od komunistycznych zakładów produkujących produkty dawnych generacji, poprzez proste procesy wniesione przez międzynarodowe korporacje, aż po najnowocześniejsze automatyzowane linie produkcyjne wraz z coraz liczniejszymi centrami badawczo-rozwojowymi rozwijającymi najnowocześniejsze technologie.

Następne lata z pewnością przyniosą skok technologiczny wśród polskich firm oraz wzrost obecności zagranicznych firm w Polsce. Już dziś, również z pomocą funduszy unijnych, w Polsce są rozwijane technologie druku komponentów w 3D przy użyciu metali, wdrażane nowe rozwiązania w silnikach i przekładniach lotniczych czy tworzone oprogramowanie do sterowania silnikami.

Warto wspomnieć, iż Polska ma również długą tradycję w sektorze kosmicznym i uczestniczy w wielu międzynarodowych naukowych i technologicznych projektach. W listopadzie 2012 r. Polska stała się pełnoprawnym dwudziestym członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej z rocznym budżetem 5,75 mld EUR. Członkostwo to pozwala polskim firmom i naukowcom w pełni uczestniczyć w licznych europejskich programach i misjach kosmicznych. W uzupełnieniu do członkostwa w ESA, w 2014 r. powstała Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), która ma wypełniać zadania rządowe w dziedzinie badań i rozwoju nowych technologii kosmicznych.


Przydatne linki


Źródło: Rocznik Statystyczny Przemysłu 2021 (GUS); Produkcja wyrobów przemysłowych w 2020 roku (GUS); Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2020 r. (NBP), Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2020 (GUS), EMIS baza danych, Portal Funduszy Europejskich.

Powrót »