Sektor lotniczy i kosmiczny

Pomoc dla inwestorów:
Departament Wsparcia Inwestycji
e-mail: invest@paih.gov.pl

Sektor w liczbach

• Wartość sprzedaży: 1,25 mld EUR (2020).
  
• Udział w produkcji przemysłowej: 0,5% (2020).
  
• Liczba zatrudnionych: 17,9 tys. osób w produkcji lotniczej oraz 98,4 tys. w produkcji maszyn i urządzeń (dane GUS za 2020).
  
• Liczba firm w sektorze: 29 firm (produkcja samolotów i pojazdów kosmicznych, firmy zatrudniające więcej niż 49 pracowników).
  
• Średnia pensja w sektorze: 6 257,88 PLN (średnia krajowa w sektorze przemysłowym w 2020 r.: 5 404,07 PLN).
  
• Wartość eksportu: 0,8 mld EUR (w 2020).
  
• Stan zobowiązań z tytułu BIZ: 1,49 mld EUR (NBP, 2020).
  
  

Mocne strony polskiego przemysłu lotniczego i kosmicznego

• Ponad stuletnia historia sektora w Polsce.
  
• Doskonale rozwinięta sieć poddostawców i kooperantów.
  
• Uznana w świecie jakość oferowanych produktów.
  
• Wysoka jakość zasobów ludzkich.
  
• Konkurencyjne koszty produkcji i pracy.
  
• Stały rozwój działalności edukacyjnej i szkoleniowej.
  
• Rosnąca tendencja do prowadzenia przez firmy prac badawczo-rozwojowych.
  
• Istnienie klastrów lotniczych (Podkarpacie, Śląsk).
  
• Utworzenie w 2014 r. Polskiej Agencji Kosmicznej.
  
  
  

Ponad stuletnia historia sektora w Polsce

Polska może pochwalić się 100-letnią historią lotnictwa i ponad 80-letnią tradycją przemysłu lotniczego. Silne środowiska naukowe, akademickie i inżynierskie odegrały kluczową rolę w rozwoju tego sektora. Po okresie transformacji jego rozwój był możliwy dzięki rozszerzeniu międzynarodowej współpracy i bezpośrednim inwestycjom zagranicznym. Obecnie polski przemysł lotniczy ma bogatą ofertę eksportową zaawansowanych produktów lotniczych. Niemal w każdym samolocie pasażerskim na świecie jest przynajmniej jeden komponent, która został wyprodukowany w naszym kraju.

Doskonale rozwinięta sieć poddostawców i kooperantów

Dominującą rolę w polskim sektorze lotniczym odgrywają największe światowe przedsiębiorstwa z branży. W ciągu ostatnich kilkunastu lat, pięciu największych producentów silników lotniczych ulokowało w Polsce swoje zakłady produkcyjne produkujące silniki lub ich komponenty. Większość z nich znajduje się w Polsce południowo-wschodniej i należy do tzw. Doliny Lotniczej. W Świdniku i Mielcu w sprywatyzowanych i zmodernizowanych zakładach, mających wieloletnią tradycję, śmigłowce produkują międzynarodowi potentaci Sikorsky i AugustaWestland. Zakład w Mielcu jest jednocześnie największym zakładem produkcyjnym grupy Lockheed Martin poza USA. Polska jest również trzecim największym ośrodkiem produkcyjnym UTC Aerospace Systems na świecie.

Jednak przemysł lotniczy w Polsce nie skupia się wyłącznie na produkcji. Wiele firm ulokowało tu również swoje centra badawczo-rozwojowe. Jednym z przykładów może być Engineering Design Center firmy GE Aircraft Engines, które zatrudnia ponad 1 800 wysoko wykwalifikowanych inżynierów.

Najnowsze dwie duże inwestycje sektora lotniczego to centra MRO konsorcjów firmy Lufhansa Technik z firmą MTU Aeroengines (EME Aero) i GE Aviation (Xeos). Te centra serwisowe silników lotniczych to kolejna odnoga branży lotniczej w Polsce, co świadczy o jakości wysoko wykwalifikowanej kadry technicznej docenianej przez światowych potentatów tej branży.

Łącznie w Polsce ulokowało się ponad 200 firm z sektora lotniczego oraz branży kosmicznej o rocznej wartości sprzedaży sięgającej 8,5 mld PLN i tworzących ponad 18 tys. miejsc pracy.

W większości są to małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP) i firmy z udziałem kapitału zagranicznego oraz nieliczne już przedsiębiorstwa z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa. Około 80% zakładów zlokalizowanych jest w południowo-wschodniej części naszego kraju w jednym z trzech istniejących klastrów.

Uznana w świecie jakość oferowanych produktów

Działające zakłady specjalizują się w produkcji samolotów (rolnicze, szkoleniowe, treningowe, dyspozycyjne), helikopterów, szybowców oraz podzespołów (aluminium, kompozyty, GRFP) i akcesoriów. Wartość eksportu produkcji lotniczej osiągnęła 0,8 mld EUR w 2020 r. Główne rynki eksportowe to : USA, Ukraina, Rosja, Włochy, Islandia, Arabia Saudyjska, Kanada, Francja.

Polskie hity eksportowe

Wysoka jakość zasobów ludzkich

Rozwój sektora lotniczego nie byłby możliwy bez wykwalifikowanych pracowników - co roku polskie uczelnie techniczne opuszcza ponad 40 tys. inżynierów (w tym 3 250 absolwentów automatyki i robotyki, 6 000 absolwentów mechaniki i konstrukcji maszyn oraz 530 absolwentów kierunków lotniczych). Doskonale rozwinięty system szkolnictwa uniwersyteckiego, a także zawodowego oraz bogate tradycje to czynniki wpływające na jakość kadr sektora lotniczego. Ponadto, dzięki inicjatywom, takim jak AREOnet (www.areonet.pl), doprowadzono do zacieśnienia współpracy pomiędzy przemysłem, samorządami oraz władzami szkół i uczelni w celu jeszcze lepszego przygotowywania kadr m.in. poprzez opracowanie programu szkoleń oraz dopasowanie profilu szkół do potrzeb rynku pracy.

Wybrane uniwersytety i ośrodki badawcze związane z sektorem lotniczym

• Politechnika Warszawska
  
• Politechnika Rzeszowska
  
• Instytut Lotnictwa
  
• Śląskie Centrum Naukowo-Technologiczne Przemysłu Lotniczego
  
• Wojskowa Akademia Techniczna
  
• Politechnika Wrocławska
  
• Politechnika Lubelska
  
• Politechnika Łódzka
  
• Politechnika Śląska
  
  

Konkurencyjne koszty produkcji i pracy

Potencjał wytwórczy przedsiębiorstw tkwi przede wszystkim w oferowanej jakości wyrobów (dzięki znajomości obróbki materiałów, odlewnictwa, mechaniki i elektroniki) i konkurencyjnych kosztach pracy. Istniejąca w Polsce sieć firm produkcyjnych i usługowych wspieranych przez centra B+R stanowi o potencjale do kooperacji oraz możliwościach zlecania zamówień na produkcję części zamiennych i wyrobów gotowych dla sektora lotniczego.

Rosnąca skłonność firm do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych

Sektor lotniczy jest jednym najbardziej dotkniętych sektorów na rzecz pandemii COVID-19. Do powrotu do dobrej kondycji mogą przyczynić się Fundusze Europejskie, na które może liczyć branża lotnicza. W ramach programu Fundusze Europejskie na rzecz Infrastruktury, Klimatu i Środowiska (FEnIKS) planowane jest finansowanie inwestycji w portach lotniczych Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T). Z uwagi na dostępność środków z programu FEnIKS zwiększone zostanie bezpieczeństwo i ochrona ruchu lotniczego jak i dostępność do lotnisk poprzez realizację projektów drogowych i kolejowych. Przedsiębiorcy z branży lotniczej wpisujący się w krajowe i regionalne smart specjalizacje będą mogli uzyskać wsparcie na projekty z zakresu innowacji, B+R, czy podnoszące konkurencyjność. Nowa Umowa Partnerstwa podobnie jak w poprzednich latach zakłada transfer 60% funduszy z polityki spójności w ramach programów realizowanych na poziomie krajowym. Perspektywa 2021-2027 to planowany budżet w wysokości 25 mld EUR.

Z inicjatywy firm sektora lotniczego Narodowe Centrum Badań i rozwoju uruchomiło dedykowany sektorowy program wsparcia INNOLOT - innowacyjne lotnictwo. Budżet programu w wysokości 400 mln PLN pozwala firmom uzyskać współfinansowanie badań, prac rozwojowych oraz transferu wiedzy do przemysłu lotniczego.

Zaawansowany poziom procesów stosowanych w polskim sektorze lotniczym dobrze ilustruje udział w licznych międzynarodowych projektach, takich jak rozwój innowacyjnych silników w tym PurePower PW1000G (GTF), GEnx, LEAP.

W przyszłości polski udział w tego typu projektach z pewnością wzrośnie również dzięki dostępnym dotacjom.

Klastry lotnicze i kosmiczne

• Dolina Lotnicza - Zlokalizowana jest w południowo-wschodniej Polsce, znanej z rozwiniętego przemysłu lotniczego oraz ośrodków szkolenia pilotów. Region cechuje największa w Polsce koncentracja firm przemysłu lotniczego, ośrodków naukowo-badawczych oraz rozwinięte zaplecze edukacyjne i szkoleniowe. Obecnie, w skład Stowarzyszenia wchodzi 158 podmiotów z regionu.
• Klaster śląski - Historia współdziałania przedsiębiorstw z branży lotniczej na Śląsku sięga lat 80. ubiegłego stulecia. Lider Śląskiego Klastra Lotniczego - Federacja Firm Lotniczych - powstała w sposób naturalny, jako efekt rzeczywistej i konkretnej współpracy 15 firm prywatnych, które w wyniku transformacji ustrojowej zostały założone w regionie Bielska-Białej. Obecnie do klastra należy kilkadziesiąt podmiotów, w tym uczelnie wyższe i instytucje otoczenia biznesu.
• Wielkopolski Klaster Lotniczy - Skupia sześć firm produkujących podzespoły dla przemysłu lotniczego: Pratt & Whitney Kalisz, Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL Kalisz", Vac Aero Kalisz, Meyer Tool Poland, Hamilton Sundstrand Kalisz oraz Teknequip Kalisz. Firmy te zatrudniają w sumie blisko 2500 osób.
• Dolnośląski Klaster Lotniczy - Został utworzony pod patronatem Ministra Gospodarki w 2014 r. w związku z rosnącą rolą sektora lotniczego w Polsce południowo-zachodniej skupiając w swoich szeregach firmy i instytucje chcące współpracować na rzecz rozwoju branży lotniczej w regionie.
• Klaster Lubelski
• Narodowe Centrum Kosmosu i Inżynierii Satelitarnej
  
  
  

Dalsze perspektywy rozwoju

Polskie firmy z sektora lotniczego przeszły ogromną transformację w ostatnich latach. Od komunistycznych zakładów produkujących produkty dawnych generacji, poprzez proste procesy wniesione przez międzynarodowe korporacje, aż po najnowocześniejsze automatyzowane linie produkcyjne wraz z coraz liczniejszymi centrami badawczo-rozwojowymi rozwijającymi najnowocześniejsze technologie.

Następne lata z pewnością przyniosą skok technologiczny wśród polskich firm oraz wzrost obecności zagranicznych firm w Polsce. Już dziś, również z pomocą funduszy unijnych, w Polsce są rozwijane technologie druku komponentów w 3D przy użyciu metali, wdrażane nowe rozwiązania w silnikach i przekładniach lotniczych czy tworzone oprogramowanie do sterowania silnikami.

Warto wspomnieć, iż Polska ma również długą tradycję w sektorze kosmicznym i uczestniczy w wielu międzynarodowych naukowych i technologicznych projektach. W listopadzie 2012 r. Polska stała się pełnoprawnym dwudziestym członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej z rocznym budżetem 5,75 mld EUR. Członkostwo to pozwala polskim firmom i naukowcom w pełni uczestniczyć w licznych europejskich programach i misjach kosmicznych. W uzupełnieniu do członkostwa w ESA, w 2014 r. powstała Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), która ma wypełniać zadania rządowe w dziedzinie badań i rozwoju nowych technologii kosmicznych.

Przydatne linki

• www.dolinalotnicza.pl - Dolina Lotnicza
• www.aerosilesia.eu - Śląski Klaster Lotniczy
• www.wkl.org.pl - Wielkopolski Klaster Lotniczy
• www.ilot.edu.pl - Instytut Lotnictwa
• www.itwl.pl - Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych
• www.areonet.pl - Centrum Zaawansowanych Technologii Areonet - Dolina Lotnicza 
• www.scntpl.pl - Śląskie Centrum Naukowo - Technologiczne Przemysłu Lotniczego
• www.parklotniczy.pl - Bielski Park Technologiczny Lotnictwa Przedsiębiorczości i Innowacji
• www.aeropolis.com.pl - AEROPLIS Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny 
• www.cbk.waw.pl - Centrum Badań Kosmicznych PAN
• www.ulc.gov.pl - Urząd Lotnictwa Cywilnego
• www.porty-lotnicze.com.pl - Porty Lotnicze
• www.kpk.gov.pl - Krajowy Punkt Kontaktowy
• www.kpk.gov.pl/en/potential/platforms/pl.html - Platformy Technologiczne
• www.ncbir.pl - Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

Źródło: Rocznik Statystyczny Przemysłu 2021 (GUS); Produkcja wyrobów przemysłowych w 2020 roku (GUS); Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2020 r. (NBP), Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2020 (GUS), EMIS baza danych, Portal Funduszy Europejskich.

Powrót »