Podstawowe informacje na temat systemu administracji podatkowej w Polsce

Administracja podatkowa leży w kompetencji dwóch rodzajów organów:

• rządowych (CIT, PIT, VAT, akcyza, podatek od czynności cywilnoprawnych)
• jednostek samorządu terytorialnego (podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych).

Administracja podatkowa jest dwuinstancyjna, tzn. rozstrzygnięcia wydane przez organ I instancji podlegają zaskarżeniu do organu administracji II instancji.

Organem podatkowym są także:

1. Szef Krajowej Administracji Skarbowej, do którego kompetencji należą m.in. sprawy związane z unikaniem opodatkowania, w tym opinii zabezpieczających, oraz zawieranie uprzednich porozumień cenowych,
2. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odpowiedzialny za wydawanie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz
3. Minister Finansów, do którego należy wydawanie ogólnych interpretacji prawa podatkowego.

Urzędy skarbowe właściwe dla tzw. dużych podatników

W Polsce istnieje 20 urzędów skarbowych wyspecjalizowanych w obsłudze tzw. dużych podatników, w szczególności:

• podmiotów, które w ostatnim roku podatkowym osiągnęły roczny przychód co najmniej 5 mln Euro;
• podmiotów, które są zarządzane bezpośrednio lub pośrednio przez nierezydenta (podmiot zagraniczny) lub nierezydent posiada co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu;
• podmiotów, które jako rezydenci brali udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwami położonymi za granicą lub w ich kontroli albo posiadający udział w ich kapitale;
• podmiotów, które jako rezydenci jednocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i zagranicznym lub w jego kontroli posiadają jednocześnie udział w kapitale takich podmiotów;
• podatkowych grup kapitałowych, banków, instytucji ubezpieczeniowych;
• oddziałów lub przedstawicielstw przedsiębiorstw zagranicznych.

Kontakty z administracją podatkową

Kontakty z administracją podatkową mają co do zasady charakter pisemny.

Jeżeli na dokonanie danej czynności (złożenie wniosku, wniesienie odwołania, dostarczenie urzędowi żądanych przez niego dokumentów) wyznaczony jest konkretny termin, to dla jego zachowania konieczne jest złożenie pisma osobiście lub też nadanie go w polskiej placówce pocztowej najpóźniej w tym dniu. Termin będzie uznany za zachowany także wówczas, gdy przed jego upływem pismo zostanie nadane w placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Pismo wysyłane do organu podatkowego za pośrednictwem kuriera powinno być nadane na tyle wcześnie, aby wpłynęło do organu podatkowego przed upływem terminu.

Językiem urzędowym w Polsce jest język polski. Oznacza to, że wszelkie dokumenty (wnioski, odwołania, skargi) przedkładane organom podatkowym, które są sporządzone w języku obcym, muszą zostać przetłumaczone na język polski.

Postępowanie podatkowe w Polsce

Wysokość podatku wynika albo z deklaracji (sporządzonej samodzielnie) albo z decyzji wydanej przez organ podatkowy. Terminy zapłaty podatku wynikają z przepisów prawa.

Podatnik, który nie zgadza się z decyzją organu I instancji może złożyć od niej odwołanie.

Wniesienie odwołania co do zasady wstrzymuje wykonanie decyzji, choć nie wstrzymuje biegu odsetek za zwłokę.

Jeżeli decyzja wydana w II instancji jest dla podatnika niekorzystna, ma on prawo do jej zaskarżenia do niezależnego sądu administracyjnego. Postępowanie przed sądem administracyjnym jest dwuinstancyjne.

Interpretacje przepisów prawa podatkowego

W polskim systemie podatkowym występują dwa rodzaje interpretacji przepisów prawa podatkowego. Interpretacje ogólne - skierowane do wszystkich podatników - wydaje Minister Finansów.

Interpretacje indywidualne wydawane są przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej może złożyć każdy, kto chce uzyskać informację o tym jakie są / będą konsekwencje podatkowe jego działań, także potencjalni wspólnicy spółki, inwestorzy zagraniczni, czy też podmioty zagraniczne planujące otwarcie w Polsce przedstawicielstwa.

Indywidualne interpretacje podatkowe mogą być wydawane zarówno w stosunku do zdarzeń, które już miały miejsce lub też takich, które dopiero zaistnieją. Podstawową różnicą pomiędzy takimi interpretacjami jest zakres ochrony, jaki przysługuje adresatowi po zastosowaniu się do uzyskanej interpretacji. W przypadku zdarzeń przyszłych ochrona dotyczy wszystkich konsekwencji, tzn. podmiot, który zastosował się do interpretacji nie będzie zobowiązany do zapłaty żadnych należności publicznoprawnych. W przypadku transakcji, które już miały miejsce podmiot, który ją otrzymał będzie zobowiązany do zapłaty wyłącznie zaległości podatkowych.
Interpretacja indywidualna niekorzystna dla wnioskodawcy może zostać zaskarżona do sądu administracyjnego.

Wniosek o wydanie interpretacji podlega opłacie w wysokości 40 zł od każdego stanu faktycznego.

Unikanie opodatkowania i opinie zabezpieczające

W Polsce obowiązuje generalna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR). Zgodnie z przepisami czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny. Przepisy o klauzuli nie znajdują zastosowania jeżeli korzyść podatkowa jest niższa niż 100.000 zł.

Przedsiębiorca, który chce uchronić się przed możliwością zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania może wystąpić o tzw. opinię zabezpieczającą. Odmowa jej wydania oraz opinia, z której treścią przedsiębiorca się nie zgadza, może być zaskarżona do sądu administracyjnego.

Podpisywanie deklaracji przez pełnomocnika

Deklaracje podatkowe mogą być podpisywane nie tylko przez podatników (płatników), ale także przez ich pełnomocników. Ustanowienie pełnomocnictwa zwalnia podatnika od obowiązku podpisania deklaracji.

Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji musi być udzielone przez wszystkie osoby, które powinny podpisać daną deklarację. Pełnomocnictwo, które należy przesłać do urzędu skarbowego, musi być udzielone odrębnie dla każdego rodzaju deklaracji.

Elektroniczne deklaracje podatkowe

Większość deklaracji podatkowych musi być obowiązkowo złożona elektronicznie. Możliwość składania deklaracji w formie elektronicznej wymaga posiadania podpisu elektronicznego.

Polski system podatkowy rozróżnia 12 rodzajów podatków, w tym:

• 9 rodzajów podatków bezpośrednich:
  • podatek dochodowy od osób prawnych (CIT),
  • podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT),
  • podatek od czynności cywilnoprawnych,
  • podatek od nieruchomości,
  • podatek od środków transportowych,
  • podatek od spadków i darowizn,
  • podatek rolny,
  • podatek leśny,
  • podatek od posiadania psów
• 3 podatki pośrednie:
  • podatek od towarów i usług (VAT),
  • podatek akcyzowy,
  • podatek od gier.

Poniżej prezentujemy najistotniejsze cechy najważniejszych podatków składających się na polski system podatkowy.

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

Podatek od towarów i usług (VAT)

Podatek od nieruchomości